جاده ابریشم آذربایجان: بازبینی بزرگترین شبکه تجاری تاریخ

 

کلاغایی: کلاغایی روسری های ابریشمی مهر شده ی دستی آذربایجان است که در سال 2014 به فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو اضافه شد.

مرکز برند آذربایجان

(سی ان ان) – ما در شِکی، یک شهر کوچک جادویی میراث جهانی یونسکو هستیم که در مقابل کوهپایه های پر درخت کوه های بزرگ قفقاز آذربایجان قرار گرفته است و اکنون در یک تور تفریحی نادر از کارخانه ابریشم که برای دهه ها ستون اصلی اقتصادی منطقه بوده است، حضور داریم.

به تازگی یک کاسه پر از توپ های سفید و لوزی شکل که هر کدام به اندازه یک تخم مرغ آب پز است به ما تحویل داده شده است. به نظر می رسد که آنها از پشم پنبه خشک و فشرده ساخته شده اند و هنگام تکان دادنشان، صدایی از آنها به گوشمان می رسد.

“ایلقار آقایوم“ راهنمای مهربان ما در این سفر کوتاه همراه ما هستند.

آقای ایلقار بیشتر از بقیه افراد در قفقاز از حساسیت های دنیای غرب به زندگی حیوانات آگاه است، اما هیچ راهی برای دور زدن این واقعیت ناراحت کننده وجود ندارد که ساخت ابریشم قبل از شروع روند معجزه آسای ایجاد پارچه ابریشمی نیاز به قربانی کردن میلیون ها شفیره ابریشمی دارد.

پیله‌های پخته شده باید نرم شوند، پوشش‌های بیرونی آن‌ها توسط دستگاه‌های برس‌زن نرم برداشته شوند، سپس از هم باز شوند، روی ماسوره‌ها قرقره شوند، دوباره ریسیده شوند و در نهایت بافته شوند. در این فرآیند از انگشتان زیرک و متبحر افراد استفاده می‌شود – عمدتاً زنان مسن‌تر با پیش‌بندهای رنگارنگ گلدار – تا ماشین‌های غرش کننده را به نخ نگه دارند.

با اینهمه کاری که انجام می شود، شگفت انگیز است که کلاغایی آذربایجان (روسری‌های ابریشمی مهرشده با دست) قیمتی کمتر از 30 دلار داشته باشد.

جاده ابریشم، مسیرهای ابریشم؟

این شهر آرام تا قرن نوزدهم مرکز عمده تجارت ابریشم بود.

 

مارک الیوت

کشف این موضوع که در قرن‌های گذشته، این آب‌پشت زیبای روستایی یکی از ایستگاه‌های اصلی در یکی از شاخه‌های قفقازی مسیر کلاسیک ابریشم بوده، جای تعجب دارد. و کاری که امروز در اینجا انجام می شود بخشی از تجدید حیات گسترده تجارت شرق و غرب در سراسر منطقه است.

مسیر بزرگ ابریشم یا جاده ابریشم، زنجیره تأمین زمینی افسانه‌ای است که عرضه کالاهای چینی از قرن دوم قبل از میلاد به روم باستان را ممکن ساخت.

در دنیای باستانی بدون قطار یا هواپیما، حمل و نقل کالاهای با ارزش در بخش‌های غیر مهمانپذیر وسیع اوراسیا به گروهی از حیوانات بارکش نیاز داشت – معمولاً شترهایی که در گروه‌هایی به نام کاروان سفر می‌کردند.

اینها معمولاً به دنبال امنیت یک شبه در محوطه های محکم دیواری هستند که تاجران بتوانند مسکن و رزق و روزی پیدا کنند. این جاده به کاروانسراها (به معنای واقعی کلمه “سارای” یا کاخ برای کاروان ها) در سراسر مسیرهای تجاری تبدیل شد: پیش ساز مسافرخانه های مسافران، اما برای دوران قبل از ظهور موتور.

علیرغم نام آن، مسیر ابریشم همیشه یک شبکه پراکنده بوده تا یک “مسیر” واحد و تجاری در آن بسیاری از کارها بیشتر از ابریشم انجام می شود. فلفل و ادویه جات نیز در اروپای پیش از قرون وسطی بسیار مورد تقاضا بوده، در حالی که آنقدر نقره و طلا برای پرداخت هزینه های تجملات به سمت شرق جریان داشت که روم در قرن سوم پس از میلاد با بحران تراز پرداخت ها مواجه شد، و این بحران در مقیاسی بود که بدهی های کلان کنونی جهان به چین را یادآور می شد.

فرصت ژئوپلیتیکی

شناخته‌شده‌ترین بخش‌های مسیر ابریشم از بیابان‌های آسیای میانه و ایران عبور می‌کردند، اما نقاط بسیاری در تاریخ وجود داشت که بی‌نظمی، ناامنی یا سیاست‌های بین‌المللی باعث قطع شدن مسیرهای اصلی آنها شده بود.

به طور معمول، مسیرهای آن سوی کوه های قفقاز زمانی که شرایط برای تجارت از طریق دنیای فارس مساعدتر بود، محبوبیت بیشتری پیدا کردند.

مشکلات ژئوپلیتیکی امروز در ایران و روسیه را می‌توان به‌عنوان مرحله دیگری از این نوع در چرخه‌های زمانی دانست که گهگاه باعث می‌شود تجارت آسیایی از طریق خزر، آذربایجان و گرجستان انجام شود.

“مسیر ابریشم” قرن بیست و یکمی با راه آهن تازه افتتاح شده بین استانبول و باکو که “جاده ابریشم آهنین” نامیده می شود – به موازات خط لوله نفتی مهم‌تر باکو-تفلیس-جیهان هم مسیر می باشد.

و درست مانند روزهای قدیم، با رشد روزافزون حجم تجارت، مجموعه کاملی از مزایای مرتبط با آن حاصل می شود.

راز طول عمر آذربایجان؟ هوای کوهستان

ایلقار در کارخانه ابریشم شِکی می گوید که کمتر از یک دهه پیش با ورشکستگی کارخانه، صنعت ابریشم تاریخی شهر با سقوط مواجه شده بود.

با این حال، آخرین رونق اقتصادی آذربایجان به افزایش دوباره محبوبیت محلی کلاغایی کمک کرد: پوشیدن این روسری های سنتی از زمانی که در سال 2014 به فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو اضافه شد، امری میهن پرستانه بشمار می آید.

ابریشم شِکی و همچنین میراث جاده ابریشم، اکنون آگاهانه به عنوان یک جاذبه توریستی مورد استفاده قرار می گیرد.

از اواخر سال 2022، بخش بزرگی از هسته قدیمی شهر که دارای نور طبیعی است، مملو از بازسازی ساختمان‌ها و موزه‌های تاریخی است که هدفشان نمایش بیشتر است.

شهر شِکی آذربایجان که اکنون در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است، به دلیل تجارت ابریشم خود مشهور است و کاخ شِکی خان‌ها را نیز در خود جای داده است.

کهن‌ ترین هتل شِکی، “کاروانسری“، خود درون یک کاروانسرای قدیمی غول‌پیکر قرار دارد. راهروهای پیچیده به اتاق‌هایی منتهی می‌شوند که در پشت طاق‌های مکرر قرار گرفته‌اند که حیاط دروازه‌دار مرکزی را محصور می کنند که اکنون به جای شلوغی حیوانات بارکش، از یک استخر کوچک فواره محافظت می‌کند. این هتل همچنین قرار است در سال آینده بازسازی شود.

جوان سازی باسکال

با اینکه شهر شِکی در کانون توجه قرار دارد اما تنها مرکز ابریشم آذربایجان نیست.

روستای پیشرفته باسکال برای محصولات ابریشمی خود در نمایشگاه بین المللی لندن در سال 1862 مورد تحسین قرار گرفت. در قرن بیستم، مرکز تاریخی باسکال بسیار فرسوده شده بود، و کارگاه طراحی روسری که تنها باقی مانده بود، کاملاً کهنه باقی ماند و برای فرآیندهای رنگرزی به وان های قدیمی لکه دار بسنده کرد.

اینجا هم اکنون همه چیز به سرعت پیش می رود. یک کارگاه کاملاً جدید در حال ساخت است و در آگوست 2022 از مرمت زیبای مرکز قدیمی رونمایی شد.

سنگفرش‌های رودخانه‌ای خیابان‌ها تثبیت شده‌اند، خانه‌های قدیمی در کتیل‌های معمولی مقاوم در برابر زلزله (چوب‌های لایه‌ای و سنگ) تا حدی وصله شده‌اند، در حالی که ساختمان‌های جدیدتر پوششی از سنگ‌کاری‌های جدید و چراغ‌های فانوس دارند.

مهم‌تر از همه، در حومه‌های سرسبز، استراحتگاه و اسپای وسیع و جدید باسکال در تابستان امسال افتتاح شد که به‌عنوان یک «فرار از مسیر ابریشم» برای مسافران سخت‌پسند به شمار می آمد.

و بزرگراهی که به تازگی عریض شده است، که اکنون بیشتر مسیر را از باکو پایتخت پر زرق و برق آذربایجان می‌گذرد، باعث می‌شود رانندگی در این مسیر بسیار سریع‌تر از همیشه باشد.

سایر میراث های جاده ابریشم

یکی از دلایلی که شِکی را به یک مرکز ابریشم تبدیل کرده است، ویران شدن پایتخت منطقه ای سابق شاماخی توسط محاصره نظامی (1742) و زلزله (به ویژه در سال 1859) است. با این حال، باقی مانده های مسیر ابریشم در جای دیگری باقی مانده است.

امروزه، باکو بزرگترین و ثروتمندترین شهر آذربایجان است، اما قبل از «رونق نفت» در اواخر قرن نوزدهم، نسبتاً بی اهمیت بود.

یکی از دوره های درخشش اولیه آن بین قرن های 12 تا 15 بود و چهار کاروانسرای سنگی کوچک از آن دوران به خوبی باقی مانده اند.

از اواخر سال 2022، کاروانسرای مولتانی قرن چهاردهم و کاروانسرای بخارا قرن پانزدهم هر دو به عنوان بخشی از “بازیابی” میراث مسیر ابریشم آذربایجان در حال تغییر چهره هستند.

مسیر اصلی تجارت ریلی و نفتی قرن بیست و یکمی از دومین شهر آذربایجان مرکزی، گنجه می گذرد، که اعتبار جاده ابریشم آن کمتر به گوش کسی رسیده است. با این حال، این شهر نیز یک مرکز منطقه ای مهم تاریخی بود.

شعله جاویدان: چگونه آذربایجان به سرزمین آتش تبدیل شد

شما می توانید در یک کاروانسرای قرن هفدهمی در گنجه، دومین شهر آذربایجان اقامت کنید.

درست در مرکز شهر یک کاروانسرای قرن هفدهمی تقریباً به بزرگی کاروانسرای شِکی قرار دارد که اخیراً به هتلی با ارزش به نام کاروانسرای شاه عباس تبدیل شده است و شخصیت زیادی را برای بازدیدکنندگانی که در این قسمت از کشور اقامت می‌کنند، می‌افزاید.

برای اینکه شبکه مسیر ابریشم آذربایجان به طور کامل بازسازی شود، آخرین گذرگاه باید ساخته شود — مسیر تجاری پر جنب و جوش تاریخی در امتداد رودخانه آراز، که از طریق کشور مرزی بین ترکیه، ارمنستان، ایران و آذربایجان می گذرد.

مناقشات بین المللی که زمانی یکی از مهمترین موضوعات ماتریس تجاری قرون وسطایی منطقه بود، هر گونه حمل و نقلی را برای دهه ها فلج کرد.

اما اگر در آینده این مسیر قابل اجرا شود، سفر جادویی به ترکیه از طریق شهر باستانی نخجوان (در منطقه‌ای جدا شده از آذربایجان) باید بار دیگر به یک کریدور بزرگ تجاری و گردشگری تبدیل شود.

با در دست داشتن یا بدون کلاغایی گرانبهای شما، این سفر بی انتهای دیگری است که واقعاً روح بزرگ مسیر ابریشم را دوباره بیدار می کند.